U nastavku haškog procesa Jovici Stanišiću i Franku Simatoviću Frenkiju, vojni vještak Reynaud Theunens izjavio je da su jedinice Službe državne bezbjednosti (SDB) Srbije učestvovale u nasilnom preuzimanju opština i mjesta u Bosni i Hercegovini, progonu i zločinima nad nesrpskim civilima, prenosi Otisak.ba.
Theunens je potvrdio navod optužnice da su Crvene beretke SDB-a Srbije, Srpska dobrovoljačka garda (SDG) Željka Ražnatovića Arkana i razne dobrovoljačke formacije pod kontrolom te službe, poput Šešeljevaca, s proljeća 1992. godine, igrale značajnu ulogu u zauzimanju Bijeljine, Zvornika, Doboja, Bosanskog Šamca i Brčkog.
Na osnovu brojnih dokumenata koje je analizirao, Theunens je zaključio da su pripadnici tih jedinica počinili zlodjela nad nesrpskim civilima, s ciljem da ih trajno uklone s područja koja su lideri bosanskih Srba proglasili svojim.
Kao primjer zločina Crvenih beretki, Theunens je naveo ubistvo najmanje 16 Bošnjaka u selu Crkvine kod Bosanskog Šamca, početkom maja 1992.
Izvještaj o tom zločinu koji je komanda Prvog krajiškog korpusa Vojske Republike Srpske (VRS) uputila Glavnom štabu, Theunens je citirao u sudnici. Po tom izvještaju, ubistvo je počinio Slobodan Miljković, pripadnik Crvenih beretki iz Srbije.
Udruženi zločinački poduhvat
Stanišića, koji je od 1992. bio šef SDB-a Srbije, i njegovog tadašnjeg pomoćnika Simatovića optužnica tereti za progon, ubistva, deportacije i prisilno premiještanje hrvatskih i bošnjačkih civila tokom ratova u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini.
Zločini za koje su optuženi Stanišić i Simatović počinjeni su, kako tvrde tužioci, tokom sprovođenja udruženog zločinačkog poduhvata čiji je cilj bilo trajno i nasilno uklanjanje Hrvata i Bošnjaka s velikih dijelova teritorija Hrvatske i Bosne i Hercegovine.
Na čelu zločinačkog udruženja bio je, po tužiocima, tadašnji predsjednik Srbije Slobodan Milošević.
Nasilno zauzimanje opština u kojima Srbi nisu bili većina, bilo je, po Theunensu, ostvarivanje najvažnijeg ratnog cilja – razdvajanja Srba od Bošnjaka i Hrvata, prema riječima tadašnjeg predsjednika RS-a Radovana Karadžića – koji su proklamovani u maju 1992.
Vojni ekspert podvukao je i da su, po dokumentima VRS-a, jedinice SDB-a Srbije sprovodile operacije čišćenja Podrinja od bošnjačkih snaga, ali i civilnog stanovništva 1993.
Te operacije, kojim su civili bili sabijeni u Goražde, Srebrenicu i Žepu, tri zaštićene zone Ujedinjenih nacija, bile su dio ostvarivanja trećeg strateškog cilja – eliminacije granice među Srbima na Drini, naglasio je Theunens.
O učešću Crvenih beretki u operacijama u Podrinju, komandant VRS-a Ratko Mladić dogovarao se sa Simatovićem Frenkijem, proizlazi iz zapisa iz ratnog dnevnika Mladića sa sastanka u februaru 1993, rekao je vještak.
Van borbi, Crvene beretke u Bratuncu i Skelanima, tada su odbijale da se povinuju komandi VRS-a, tvrdeći da im komanduje isključivo Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije, navedeno je u izvještaju VRS-a koji je u sudnici citirao Theunens.
Tim jedinicama komandovali su Radojica Rajo Božović i Vasilije Mijović, oficiri i instruktori SDB-a Srbije.
Operacija Pauk
Theunens je posvjedočio, citirajući dokumente VRS-a, da su Stanišić i Simatović, 1994. neposredno na terenu upravljali operacijom protiv Armije Bosne i Hercegovine u Cazinskoj krajini čiji je cilj bilo vraćanje na vlast Fikreta Abdića.
Operacija, poznata kao Pauk, bila je sadejstvo VRS-a, SDB-a Srbije i vojske Republike Srpske Krajine.
Dokument VRS-a, na koji se Theunens pozvao, navodi Stanišićeve riječi da ga na terenu zanima “samo upravljanje borbenim operacijama”.
Po ratnim zapisima Mladića, prikazanim u sudnici, operacija Pauk bila je dogovorena na sastanku kod predsjednika Srbije Miloševića u Beogradu, u decembru 1993. godine.
Mladić je zapisao Stanišićeve riječi da njegovih “100-120 ljudi” mogu na teren poći sutradan.
Po Theunensu, to je značilo da šef SDB-a Srbije raspolaže “vrhunski obučenom” jedinicom “u stanju visoke borbene gotovosti”.
Mladić i Karadžić su nepravosnažno proglašeni krivim za genocid i druge zločine u Bosni i Hercegovini, Abdić je osuđen u Hrvatskoj za ratne zločine i odslužio je kaznu, dok je Milošević preminuo prije kraja suđenja.
Theunens će u srijedu, 7. marta, nastaviti svjedočenje.
